Τα λερά «παιδιά» του Φρίντμαν...Του ΔΗΜΗΤΡΗ Α. ΣΕΒΑΣΤΑΚΗ*
εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 9.3.2011
Η πρώτη πλευρά της κρίσης είναι η κλοπή της γης, η αρπαγή των κερδοφόρων δημόσιων επιχειρήσεων, η μόνιμη ημιαπόλυση, η μόνιμη ημιπρόσληψη, ένα μόνιμα οριακό τρεμούλιασμα στα 200 ευρώ, ένα εργασιακό τίποτα, του νέου ενοχικού εργαζόμενου που πίνει το βράδυ -περίλυπος- εσάνς με ζάχαρη.
Οι Moody's και τα υπόλοιπα «παιδιά» του Μίλτον Φρίντμαν διαλύουν με οικονομικό τραμπουκισμό κάθε χώρα, κοινωνική μορφοποίηση, κόμμα, συνδικαλιστική ένωση, μικρές επιχειρήσεις, την ίδια την ιστορία, και πάνω στον πόνο και τον τρόμο χτίζουν αυτό το σπινθηροβόλο και μεθυσμένο σκοτάδι.
Η δεύτερη πλευρά της κρίσης όμως θα μπορούσε να είναι να στυλώσεις άφοβα τα πόδια. Οργανωμένα και έξυπνα, δυνατά και θεληματικά... Ακριβώς αυτή η [...]καθοδηγημένη από τους οίκους διαλυτική τελετουργία μπορεί να χτίσει καινούργιες ανοικτές διεκδικήσεις, απρόβλεπτες κοινωνικές συνθέσεις, άλλου τύπου αιτήματα, να συγκροτήσει άλλη εργασιακή γλώσσα. Αν μηδενίζεται κάθε κατάκτηση από το κυρίαρχο διεθνές σύστημα, μπορεί να μηδενιστεί και κάθε απώλεια. Αν μπορούν να σου πάρουν τα πάντα, μπορεί και να χάσουν τα πάντα. Αρκεί στην έρημο που φτιάχνουν να διεκδικήσεις.
Οσο τίθενται υπό διαπραγμάτευση κάτω από το καθεστώς του πανικού η προσωπική ευστάθεια και η οικογενειακή οικονομία, άλλο τόσο μπορεί να τεθεί υπό διεκδίκηση η ανακατάληψη των συνδικάτων (π.χ.) από την κουλτούρα της εργασίας, σε αντίθεση με τον παραγοντικό κομματισμό που τα βαρύνει πολλά χρόνια τώρα. Εάν είχαμε στον τόπο μας μια σοβαρή αστική τάξη, ενεργό συνδικαλιστικό κίνημα και ποιοτικά κόμματα, αυτή η τούμπα θα ήταν πιθανή.
Υπάρχει όμως και μια τρίτη πλευρά της κρίσης. Η «παπαγαλία» της εξέγερσης, η μεταφυσική προσδοκία της έλευσης ενός επαναστατικού κύματος από το αραβικό υπερπέραν.
Τρίτη πλευρά της κρίσης είναι να τρέχεις τσιμπολογώντας πίσω από τις μικροαστικές εξεγέρσεις διοδίων και εισιτηρίων, να βλέπεις επαναστατικές διαδικασίες πίσω από επικοινωνιακές ωραιοπάθειες και ναρκισσισμούς που δεν παίρνουν υπόψη τους τα κοινωνικά συμφραζόμενα. Τρίτη πλευρά της κρίσης είναι να πολυδιασπάσαι συνεχώς, μιλώντας μάλιστα για ενότητα. Τρίτη πλευρά της κρίσης είναι η υπόγεια ανακούφιση από το γεγονός ότι η κρίση εκλογικεύει και εκλαϊκεύει αυτό που εσύ δεν κατάφερες να προσδιορίσεις και να πεις, μετά από τόσα χρόνια κοινοβουλευτικής, συνδικαλιστικής και τηλεοπτικής θητείας.
Ολα αυτά είναι μια τρίτη πλευρά της κρίσης αλλά και μια επώδυνη δίοδος του αισθήματος. Γιατί όσο ζεις στη ρητορική της κρίσης τόσο την εξωραΐζεις και την αποερμηνεύεις. Οσο δεν αφομοιώνεις το κοινωνικό ενεργητικό και το αφήνεις να ξοδεύεται στους Κολλάτους, τόσο οι ενοχοποιούμενοι Σημίτης, Πάγκαλος και οι λοιποί θα αθωώνονται μέσα σε μια εύκολη θυμική και θεαματική, λαϊκόμορφη καταδίκη.
Τότε ένοχος δεν θα είναι ο μικροαστός που (ως συνήθως) θέλει να πάνε τα απόνερά του στον διπλανό, ο μικροαστός που τους εξέλεξε τόσα χρόνια και τώρα θέλει έναν εύκολο ένοχο εντοπισμένο και εικονογραφημένο, αλλά ένοχος θα είσαι εσύ, «ο στέλεχος αριστερός», που, ακόμα μια φορά στην ιστορία, αφήνεις την ιστορία να πηγαίνει χαμένη και να εξηγείται επικοινωνιακά. Η κολεκτίβα της κάθε αριστερής μικροεξουσίας συστήνει την τρίτη πλευρά της κρίσης.
Δεν έχουμε χρόνο. Πρέπει να βιαστούμε πατώντας με τόλμη στο αβαθές σημείο της λάσπης. Λογιστικός έλεγχος του χρέους, διάρρηξη συμμαχικών στερεοτύπων, καινούργια αγροτική οικονομία, σκέψη και μόρφωση για να αντέξουμε, αλληλεγγύη για να ζήσουμε. Ηδη είμαστε εκτός ορίων. Γιατί και οι τρεις πλευρές της κρίσης συνθέτουν το θάνατο της τρίτης πλευράς του χρόνου: του μέλλοντος. Η πιο σπαρακτική, η πιο κολασμένη, η πιο αδυσώπητη πιθανότητα είναι ο θάνατος των παιδιών μας, για να πλουτίζουν τα λερά «παιδιά» του Φρίντμαν, με λαιμαργία και παχύσαρκη απόγνωση.
*Ζωγράφος, επ. καθηγητής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ
dsevastakis@arch.ntua.gr
