Στις σύγχρονες δυτικές βιομηχανοποιημένες κοινωνίες, το χρήμα καθορίζει όλες τις σφαίρες της ανθρώπινης ζωής δίνοντας μια τιμή στα πάντα. Σήμερα σε αυτές τις χρηματο-κεντρικές κοινωνίες σε κρίση, το χρήμα συσσωρεύεται και εκλείπει τεχνητά -ή μάλλον συσσωρεύεται στα χέρια των λίγων- χωρίς να μπορεί να εξυπηρετήσει τον αρχικό σκοπό της δημιουργίας του ως ανταλλακτικό μέσο εξυπηρέτησης των ανθρώπινων αναγκών.
Πως φτάσαμε ως εδώ; Δεν είμαστε ειδικοί για να το αναλύσουμε. Αν συνεχίσουμε όμως να βαδίζουμε έτσι, στο δρόμο των ιδιωτικοποιήσεων, θα καταντήσουμε να πληρώνουμε για τα πάντα ακόμα και για αγαθά όπως το νερό της βροχής, την ακτινοβολία του ήλιου, τον αέρα που αναπνέουμε. Μπορούμε να κάνουμε κάτι για αυτό; Μπορούμε τουλάχιστον να [...]καλύπτουμε ορισμένες από τις ανάγκες μας χωρίς τη διαμεσολάβηση χρημάτων. Μπορούμε να παρακάμπτουμε τα επίσημα νομίσματα δημιουργώντας δικά μας μέσα συναλλαγής ώστε να μπορούν να καλύπτουν τις ανάγκες τους ακόμα και όσοι δεν έχουν καθόλου χρήματα. Μπορούμε να μετατοπίσουμε το κέντρο βάρους της κοινωνίας στην αρχική αξιωματική του θέση: από το χρήμα στον άνθρωπο, από τον ανταγωνισμό στην αλληλεγγύη.
Σαφώς και δεν ανακαλύπτουμε τον τροχό. Σήμερα υπάρχουν περισσότερα από 2.500 εναλλακτικά τοπικά νομίσματα και συστήματα αχρήματων συναλλαγών σε όλο τον κόσμο όπως π.χ. τα LETS (Local Exchange Trading System), τα Time dollars, τα Sel (Systeme d'Echange Local), το Ithaca, οι τράπεζες χρόνου, κ.α. Από τον Καναδά μέχρι την Νέα Ζηλανδία και από την Αργεντινή μέχρι την Σενεγάλη, τα περισσότερα από αυτά τα δίκτυα δημιουργήθηκαν σε περιόδους κρίσεις δίνοντας τη δυνατότητα στους κατοίκους να ανταλλάσσουν υπηρεσίες και τοπικά προϊόντα, αξιοποιώντας καλύτερα τους υπάρχοντες παραγωγικούς πόρους και ενθαρρύνοντας την τοπική παραγωγή.
Στην Ελλάδα, υπάρχουν ήδη αρκετές πρωτοβουλίες εναλλακτικών νομισμάτων όπως είναι το Φασούλι, το ΤΕΜ Μαγνησίας, ο Οβολός, το LETS, κ.α. αλλά και πολλά ανταλλακτικά δίκτυα όπως ο Σκόρος, το xariseto, κ.α. Οι νέες αυτές κοινότητες δημιουργούνται από ανθρώπους που συμφωνούν ελεύθερα μεταξύ τους να χρησιμοποιούν δικά τους εικονικά μέσα συναλλαγής σε μια προσπάθεια επαναπροσδιορισμού της σχέσης του ανθρώπου με τον διπλανό του και το περιβάλλον. Πρόκειται για δίκτυα που στηρίζονται σε ισότιμες σχέσεις και αμοιβαιότητα και όχι σε σχέσεις φιλανθρωπίας, δηλαδή από τον δυνατό στον αδύναμο. Ποια είναι τα οφέλη από τη λειτουργία αυτών των δικτύων;
• Διευκολύνουν την πρόσβαση σε κοινωνικά αγαθά.
• Καταπολεμούν την κοινωνική απομόνωση και την μοναξιά στο αστικό περιβάλλον.
• Μειώνουν το άγχος και την ανασφάλεια που δημιουργεί η οικονομική κρίση.
• Προωθούν την ισοτιμία και τη συνεργασία και ενισχύουν δημοκρατικές και συμμετοχικές διαδικασίες.
• Ενισχύουν την δημιουργικότητα, την διαφορετικότητα, την κοινωνική συμμετοχή και την άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων.
• Αξιοποιούν την άτυπη γνώση και δημιουργούν κοινωνικό κεφάλαιο.
• Βοηθούν τους ανθρώπους που συμμετέχουν να ενισχύουν την αυτοεκτίμηση τους και να νιώθουν κοινωνικά χρήσιμοι.
• Ξαναχτίζουν σχέσεις εμπιστοσύνης και αλληλεγγύης μεταξύ γειτόνων.
• Προωθούν την αυτονομία και την αυτάρκεια των τοπικών κοινοτήτων.
Ας επαναπροσδιορίσουμε λοιπόν την έννοια του χρήματος ως κοινό αγαθό με τον ίδιο τρόπο που το διαδίκτυο επαναπροσδιορίζει την έννοια της πληροφορίας και τα κινήματα πόλεων επαναπροσδιορίζουν την χρήση του δρόμου και της πλατείας. Εμείς, που συμμετέχουμε σε αυτές τις ομάδες όπως η ΟΜΑΔΑ Τράπεζας Χρόνου που δημιουργήθηκε εδώ στην πλατεία Συντάγματος, σας καλούμε να μοιραστείτε μαζί μας τις γνώσεις σας και να χτίσουμε μαζί την τεχνογνωσία που θα στηρίξει τέτοιες πρωτοβουλίες σε όλες τις γειτονίες της Αθήνας και της Ελλάδας. Είμαστε σίγουροι πως όλοι μας έχουμε κάτι να πούμε και κάτι να προσφέρουμε.
Σας καλούμε να αγκαλιάσετε την ιδέα των αχρήματων συναλλαγών ως ένα νέο τρόπο ζωής και σκέψης, που μπορεί να επιβιώσει και να δημιουργήσει καλύτερες συνθήκες στην καθημερινότητά μας.
Σας καλούμε να ενταχθείτε στα δίκτυα ανταλλαγής χωρίς μεσολάβηση χρήματος σε μία συλλογική προσπάθεια να καθιερώσουμε όλοι μαζί μία νέα "κουλτούρα" στις συναλλαγές μας, πιο ανθρώπινη, πιο οικολογική, πιο αλληλέγγυα.
Ας ξαναγίνουμε γειτονιά και ας μάθουμε πάλι να πράττουμε συλλογικά και να εργαζόμαστε προς όφελος μας, προς όφελος της κοινωνίας και όχι προς όφελος του κέρδους και των αγορών". Σίγουρα δεν είναι η λύση σε όλα μας τα προβλήματα αλλά είναι ακόμα ένα μονοπάτι προς ένα καινούργιο κόσμο ισότητας και βιωσιμότητας, μακριά από τους μονόδρομους της “ανάπτυξης” και της “προόδου”.Η ζωή μας δεν είναι τίποτα άλλο παρά χρόνος. Ήρθε ο καιρός να τον χρησιμοποιήσουμε σωστά.
